Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi được Quốc hội thông qua ngày 17/11/2020, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2022. Luật sửa đổi có nhiều điểm mới đáng chú ý liên quan đến hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu so với Luật Bảo vệ môi trường năm 2014.

         1. Bổ sung các quy định về thích ứng với biến đổi khí hậu

        Chương IV Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 đã quy định về ứng phó biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, chưa cụ thể nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu. Do vậy, tại Chương VII Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã bổ sung các quy định về thích ứng với biến đổi khí hậu.

        Theo đó, thích ứng với biến đổi khí hậu được định nghĩa là các hoạt động nhằm tăng cường khả năng chống chịu của hệ thống tự nhiên và xã hội, giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu và tận dụng cơ hội do biến đổi khí hậu mang lại (Khoản 1 Điều 90).

        Tại Khoản 2 Điều 90 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định thích ứng với biến đổi khí hậu gồm 03 nội dung chính sau:

        - Đánh giá tác động, tính dễ bị tổn thương, rủi ro, tổn thất và thiệt hại do biến đổi khí hậu đối với các lĩnh vực, khu vực và cộng đồng dân cư trên cơ sở kịch bản biến đổi khí hậu và dự báo phát triển kinh tế - xã hội;

        - Triển khai hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm nhẹ rủi ro thiên tai, mô hình thích ứng với biến đổi khí hậu dựa vào cộng đồng và dựa vào hệ sinh thái; ứng phó với nước biển dâng và ngập lụt đô thị;

        - Xây dựng, triển khai hệ thống giám sát và đánh giá hoạt động thích ứng với biến đổi khí hậu.

        2. Điều chỉnh các quy định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính

        Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã quy định lại một số nội dung liên quan đến hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính như: Tổ chức thực hiện hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và hấp thụ khí nhà kính theo lộ trình, phương thức giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với điều kiện của đất nước và cam kết quốc tế; Kiểm kê khí nhà kính và đo đạc, báo cáo, thẩm định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính cấp quốc gia, cấp ngành, lĩnh vực và cấp cơ sở có liên quan; Kiểm tra việc tuân thủ quy định về kiểm kê khí nhà kính, giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, việc thực hiện cơ chế, phương thức hợp tác về giảm nhẹ phạt thải khí nhà kính; Xây dựng và triển khai cơ chế, phương thức hợp tác về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; Tổ chức và phát triển thị trường các-bon trong nước (Khoản 2 Điều 91).

        3. Xác định rõ trách nhiệm của Chính phủ, các Bộ, ngành có liên quan và địa phương trong thực hiện các hoạt động ứng phó với biến đổi khí hậu

        Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã chỉ rõ trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Bộ, cơ quan ngang Bộ và Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh trong thực hiện các nội dung thích ứng với biến đổi khí hậu. Nội dung này được quy định cụ thể tại các Khoản 3,4 Điều 90 của Luật này.

        Đồng thời, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 cũng xác định rõ trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường, các Bộ có liên quan, Uỷ ban nhân dân cấp tỉnh và các cơ sở phát thải khí nhà kính trong việc thực hiện các nội dung về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Trong đó, Chính phủ quy định chi tiết các nội dung này (Khoản 4,5,6,7,8 Điều 91).

        4. Thúc đẩy phát triển thị trường các-bon trong nước

       Lần đầu tiên chế định về tổ chức và phát triển thị trường các-bon trong nước được thực hiện để đẩy mạnh giảm phát thải khí nhà kính trong nước, góp phần thực hiện đóng góp về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính do Việt Nam cam kết khi tham gia Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu. Trong đó, quy định rõ đối tượng được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và có quyền trao đổi, mua bán trên thị trường các-bon trong nước; căn cứ xác định hạn ngạch phát thải khí nhà kính; trách nhiệm của các cơ quan quản lý, tổ chức liên quan trong việc phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính; lộ trình và thời điểm triển khai thị trường các-bon trong nước để phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

       5. Bổ sung quy định về lồng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu vào hệ thống chiến lược, quy hoạch

        Khoản 1 Điều 93 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định lồng ghép ứng phó với biến đổi khí hậu vào chiến lược, quy hoạch gồm các nội dung sau:

        - Kịch bản biến đổi khí hậu và tác động của biến đổi khí hậu được sử dụng trong việc xác định mục tiêu dài hạn của chiến lược, quy hoạch;

        - Các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu được lồng ghép vào nội dung của chiến lược, quy hoạch;

        - Kết quả phân tích, đánh giá giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu được sử dụng trong việc xác định chỉ tiêu kinh tế - xã hội của chiến lược, quy hoạch.

        Đặc biệt, Chiến lược, quy hoạch quy định tại Điều 25 của Luật này phải lồng ghép nội dung ứng phó với biến đổi khí hậu theo quy định của Luật này và quy định khác của pháp luật có liên quan (Khoản 2 Điều 93).

        6. Hình thành Cơ sở dữ liệu quốc gia về biến đổi khí hậu

        Khoản 1 Điều 94 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Cơ sở dữ liệu quốc gia về biến đổi khí hậu gồm 10 nhóm thông tin và dữ liệu: Văn bản quy phạm pháp luật, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định kỹ thuật và quy trình chuyên môn, định mức kinh tế - kỹ thuật về biến đổi khí hậu và bảo vệ tầng ô-dôn; Tác động của biến đổi khí hậu đến tài nguyên, môi trường, hệ sinh thái, điều kiện sống và hoạt động kinh tế - xã hội; Phát thải khí nhà kính và hoạt động kinh tế - xã hội có liên quan đến phát thải khí nhà kính; Hoạt động giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu; Bảo vệ tầng ô-dôn và quản lý các chất làm suy giảm tầng ô-dôn; Kết quả đánh giá khí hậu quốc gia; Kịch bản biến đổi khí hậu các thời kỳ; Nghiên cứu khoa học, phát triển, chuyển giao công nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ tầng ô-dôn; Nguồn lực cho ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ tầng ô-dôn; Các hoạt động hợp tác quốc tế về ứng phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ tầng ô-dôn.

Nguyễn Văn Dũng (Tổng hợp)